Hieronder vindt u een aantal vragen waar onze patiënten mee naar ons komen. Klik erop voor een antwoord.Wat is oncofertiliteit? Wat is infertiliteit? Wat is het verschil tussen IVF en IVM? Heeft een kankerbehandeling altijd invloed op de vruchtbaarheid? Heeft elke soort chemotherapie of radiotherapie dezelfde impact? Zal ik na mijn kankerbehandeling nog kinderen kunnen krijgen (als vrouw)? Kan ik (als man) nog hopen op een eigen kind na een kankerbehandeling? Maakt een kankerbehandeling mijn sperma onbruikbaar voor de verwekking van een kind? Hoe lang moet ik na een kankerbehandeling wachten voor ik mag proberen om zwanger te worden? Loop ik door een zwangerschap meer kans om te ‘hervallen’? Kan een verleden kankerbehandeling invloed hebben op mijn zwangerschap of op de ontwikkeling van de foetus? Hoe snel na de kankerbehandeling kan ik mijn vruchtbaarheid laten nakijken? Ik heb geen partner. Wat zijn mijn opties? Hoeveel kost een oncofertiliteitsbehandeling? Wat als ik kanker krijg terwijl ik zwanger ben? Wat is oncofertiliteit? Oncofertiliteit is de medische discipline op de kruising tussen een kankerbehandeling en de vruchtbaarheids-geneeskunde. Ze streeft naar de bewaring van de vruchtbaarheid bij kankerpatiënten die het risico lopen onvruchtbaar te worden door een behandeling met chemotherapie of radiotherapie. Top Wat is infertiliteit? Infertiel, steriel of onvruchtbaar zijn betekent dat je je niet meer kan voortplanten. Er is een verschil met subfertiliteit. Bij subfertiliteit ben je verminderd vruchtbaar: je kan dan eventueel wel nog via een vruchtbaarheidsbehandeling zwanger worden.Top Wat is het verschil tussen IVF en IVM? Bij IVF of in-vitrofertilisatie worden na een hormonale stimulatie van gemiddeld tien tot twaalf dagen rijpe eicellen uit de eierstokken opgepikt. Die worden in het labo vervolgens bevrucht met zaadcellen. Als alles goed gaat, ontwikkelen zich in enkele dagen tijd volwaardige embryo’s, die ingevroren kunnen worden. IVM staat voor de in-vitromaturatie van eicellen. Bij deze techniek worden uit de eierstokken of uit eierstokweefsel onrijpe eicellen opgepikt en in het labo uitgerijpt (gematureerd). Aan de interventie is geen of slechts een korte hormonale stimulatie voorafgegaan. Na het maturatieproces kunnen de rijpe eicellen bevrucht worden, waarna de embryo’s die zich hieruit ontwikkelen, ingevroren kunnen worden. IVM is een behandeling die in enkele dagen afgerond kan worden. Dat is een groot voordeel voor patiënten voor wie de opstart van de kankerbehandeling dringend is. Beide genoemde technieken kunnen ook toegepast worden met eicelvitrificatie. De rijpe eicellen worden dan niet bevrucht in het laboratorium maar meteen ingevroren.Top Heeft een kankerbehandeling altijd invloed op de vruchtbaarheid? Het antwoord is helaas bijna altijd ja. In het bijzonder bij chemotherapie – die erop gericht is om snel delende (kanker)cellen te treffen – worden meestal ook de geslachtscellen getroffen. Zaadcellen ontstaan uit stamcellen door een continue en ingewikkelde deling, een proces dat dus wordt gestopt door de chemotherapie. Gevolg: de zaadcelproductie valt stil.Ook eicellen delen zich in de loop van de menstruatiecyclus, een proces dat stopt onder invloed van chemotherapie. Het resultaat is dat je cyclus stilvalt en de menstruatie uitblijft. Tijdens een kankerbehandeling ben je dus de facto onvruchtbaar. Of dat een tijdelijk situatie is, hangt van verschillende factoren af en is moeilijk te voorspellen.Helaas zijn ook de primordiale eicellen bij prepubertaire meisjes en de spermatogoniale stamcellen bij prepubertaire jongens kwetsbaar voor de kankertherapie. Dat betekent dat ook bij jonge kinderen de toekomstige vruchtbaarheid in gevaar komt bij een kankerbehandeling.Top Heeft elke soort chemotherapie of radiotherapie dezelfde impact? Het is mogelijk om in te schatten of je een laag, gemiddeld of hoog risico loopt bij een bepaalde kankerbehandeling. Bij een dergelijke risicobepaling houdt men rekening met het type kanker en de voorgeschreven chemo- of radiotherapie, maar ook met je leeftijd en je eicelreserve (bij vrouwen). Het blijft echter altijd een inschatting: wat je individuele risico is, is moeilijk te voorspellen. Een bijkomende factor is dat de initiële chemo- of radiotherapie verzwaard kan worden als ze niet het gewenste genezingseffect heeft. Als een kankerbehandeling reeds is opgestart, zijn de mogelijkheden tot bewaring van je vruchtbaarheid jammer genoeg beperkt.Top Zal ik na mijn kankerbehandeling nog kinderen kunnen krijgen (als vrouw)? De kans dat je vruchtbaarheid vanzelf herstelt na een kankerbehandeling hangt af van een samenspel van factoren: de duurtijd van de behandeling, de toegediende doses en soorten en combinatie van chemotherapeutica, de doses en de locatie van bestraling, ... (zie Wat is gonadotoxiciteit?)Ook je leeftijd op het ogenblik van de kankerbehandeling van belang. Hoe verder je gevorderd bent in je ‘reproductieve leeftijd’, hoe groter de kans dat de onvruchtbaarheid permanent is. Een meisje of jonge vrouw maakt na een kankertherapie het meeste kans om nog op een natuurlijke manier zwanger te worden. Bij een vrouw van dertig zal er doorgaans een tijdelijke periode van amenorroe zijn (het uitblijven van de menstruatie), een vrouw van veertig zal vaak definitief onvruchtbaar worden.De omkeerbaarheid van onvruchtbaarheid die het gevolg is van een kankerbehandeling, is zeer moeilijk te voorspellen. Soms blijft herstel jaren uit, maar keert de menstruatie plots toch terug. Tegelijk wil het feit dat je menstruatiecyclus opnieuw normaal verloopt, helaas niet zeggen dat je opnieuw ‘normaal’ vruchtbaar bent. In de praktijk stellen we vaak vast dat er toch sprake is van verminderde vruchtbaarheid en dat medische assistentie aangewezen is om je kinderwens te kunnen vervullen.Top Kan ik (als man) nog hopen op een eigen kind na een kankerbehandeling? Het toxische effect van chemotherapie (zie Wat is gonadotoxiciteit?) op je voorraad aan stamcellen en daarmee op zaadcelproductie is afhankelijk van verschillende factoren: welke (combinatie van) producten werd gebruikt, welke doses werden toegediend, hoe lang werd ze toegediend, werd je ook nog bestraald in de liesstreek, hoe oud was je toen je de kankerbehandeling onderging, ...Met dat al kunnen we moeilijk voorspellen of de onvruchtbaarheid die het gevolg is van je kankerbehandeling nog omkeerbaar is. Het verschilt van persoon tot persoon, qua individuele gevoeligheid voor de medicatie, qua onderliggende kwaadaardigheid van de kanker, ... Helaas is het ook vaak zo dat de zaadcelproductie beperkt blijft zelfs als ze voortgaat of terugkeert, met een sterk verminderde vruchtbaarheid als gevolg. Top Maakt een kankerbehandeling mijn sperma onbruikbaar voor de verwekking van een kind? De vraag is terecht: leidt chemotherapie tot de genetische beschadiging van de stamcellen, waardoor ook bij een 'normaal' terugkerende zaadcelproductie de zaadcellen genetisch beschadigd zijn? Theoretisch bestaat dat risico. Zo wijzen testen met proefdieren op een verhoogd risico voor miskraam en afwijkingen bij de geboorte. Maar een dergelijk verhoogd risico kon bij de mens tot nog toe gelukkig niet aangetoond worden. Het is dan ook niet nodig om de onderbreking te overwegen van een zwangerschap die je verwekt zou hebben na een kankerbehandeling. Wel is een verscherpte zwangerschapsopvolging aan te raden, eventueel in combinatie met een prenataal onderzoek, zij het dat laatste vooral uit psychologische overwegingen. Tijdens een chemotherapie gebruik je voor alle zekerheid best een voorbehoedmiddel, tot tenminste drie maanden na stopzetting van de behandeling.Top Hoe lang moet ik na een kankerbehandeling wachten voor ik mag proberen om zwanger te worden? Wanneer je kankerbehandeling succesvol is afgerond, is het belangrijk dat je de tijd neemt om helemaal te herstellen. Er zal enige tijd overheen gaan voor je de draad weer kan oppikken en opnieuw een regelmatig leven leidt. Medisch gesproken kan je proberen zwanger te worden zodra je oncoloog of hematoloog het veilig acht. Gemiddeld is dat twee jaar na de kankerbehandeling.Top Loop ik door een zwangerschap meer kans om te ‘hervallen’? In het algemeen zijn de gegevens over de veiligheid van zwangerschap na het overleven van kanker geruststellend. Een zwangerschap lijkt de kans op herval van de kanker niet te verhogen, zelfs niet bij vrouwen met hormoongevoelige borstkanker. Niettemin is nog meer onderzoek nodig. Als zwangere genezen kankerpatiënte is het hoe dan ook belangrijk om je medisch goed te laten begeleiden door een arts die mee waakt over je algemene gezondheid.Top Kan een verleden kankerbehandeling invloed hebben op mijn zwangerschap of op de ontwikkeling van de foetus? De vraag is terecht: kan chemotherapie leiden tot de genetische beschadiging van de eicellen, waardoor de kans op afwijkingen bij de foetus groter is? Theoretisch bestaat dat risico, maar in de praktijk kan het bij de mens gelukkig niet aangetoond worden. Tot nog toe zijn bij vrouwen die een kankerbehandeling hebben ondergaan geen hoger aantal misvormingen van het embryo vastgesteld dan bij andere vrouwen. Het is dan ook niet nodig om bij het optreden van een zwangerschap na chemotherapie een zwangerschapsonderbreking te overwegen. Wel is een verscherpte opvolging van de zwangerschap aangeraden, omdat de groei van de foetus vertraagd kan zijn. En uit psychologische overwegingen wordt soms een vruchtwateronderzoek in de vierde zwangerschapsmaand aangeraden. Vrouwen bij wie de baarmoeder bestraald werd, hebben wel een verhoogde kans op vroeggeboorte.Top Hoe snel na de kankerbehandeling kan ik mijn vruchtbaarheid laten nakijken? Vanaf zes maanden na de kankerbehandeling kan je een afspraak maken met het CRG om je vruchtbaarheid te laten controleren. Bij mannen gebeurt de controle via analyse van het zaadstaal, bij vrouwen via een bloedafname en een echografie.Top Ik heb geen partner. Wat zijn mijn opties? Sinds enkele jaren staat de wetenschap zo ver dat niet alleen embryo’s ingebankt kunnen worden – d.w.z. ingevroren en bewaard – maar ook eicellen. Daarnaast is vriesbewaring ook mogelijk voor eierstokweefsel. Dat is belangrijk voor vrouwelijke kankerpatiënten die (nog) geen partner hebben: dankzij deze technieken maken zij een kans om later hun kinderwens te vervullen via een vruchtbaarheidsbehandeling. Zwangerschapscijfers van het CRG van UZ Brussel tonen aan dat de kans op een succesvolle behandeling ongeveer even groot is bij het gebruik van gedooide eicellen als bij het gebruik van gedooide embryo’s.Voor een man maakt het geen verschil of er al dan niet een partner is. De methode om je vruchtbaarheid veilig te stellen is altijd de vriesbewaring van zaadstalen.Top Hoeveel kost een oncofertiliteitsbehandeling? Er zijn verschillende behandelingen mogelijk om te proberen je vruchtbaarheid te bewaren. De verschillende technieken kunnen bovendien met elkaar gecombineerd worden om je slaagkans te vergroten. Jammer genoeg wordt niet elke behandeling terugbetaald via de mutualiteit. Het CRG hanteert voor kankerpatiënten een algemene, gereduceerde prijs. Voor meer informatie: contacteer de coördinator oncofertiliteit.Top Wat als ik kanker krijg terwijl ik zwanger ben? Het kan gebeuren dat je een diagnose van kanker krijgt terwijl je zwanger bent. Gelukkig is het niet altijd nodig om de zwangerschap stop te zetten. Een kankerbehandeling tijdens de zwangerschap is mogelijk: bij de meeste vormen van kanker zal ze zelfs in grote mate gelijk lopen met een behandeling alsof je niet zwanger was. Ook je genezings- en overlevingskansen zijn vergelijkbaar.Wat het risico voor de baby betreft: als de chemotherapie wordt gestart na de ontwikkelingsfase van de foetus waarin de aanleg van de organen klaar is, beschermt de moederkoek de foetus tegen de toxische effecten van chemotherapeutica. Er is al over een lange termijn follow-up gedaan bij kinderen, en er zijn wereldwijd nog tal van onderzoeken gaande. Uit de eerste resultaten zou blijken dat kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap een kankerbehandeling ondergingen, het niet slechter doen dan andere kinderen.Top