Wat zijn de opties als je na een kankerbehandeling kinderen wil?

Een kankerbehandeling veroorzaakt niet altijd blijvende steriliteit. Ook is het niet zo dat bij alle mannen de zaadcelproductie volledig stilvalt tijdens de kankerbehandeling. Hoe jouw lichaam zal reageren op de behandeling is echter moeilijk te voorspellen.
   
Onvruchtbaar?
Seksuele activiteit?
Opnieuw vruchtbaar?

Onvruchtbaar?  

In Gonadotoxiciteit bij mannen hebben we gezien dat op volwassen leeftijd in de zaadbal alle uitrijpingsstadia tegelijk aanwezig zijn, van stamcel tot en met rijpe zaadcel. De latere stadia zijn minder gevoelig voor bestraling en chemotherapie dan de stamcellen en overleven soms de behandeling. Aangezien het rijpingsproces drie tot vier maanden in beslag neemt, kunnen er m.a.w. tijdens of na een (korte) behandeling zaadcellen aanwezig zijn in je sperma. Wel is er een verhoogde kans op genetische beschadiging van die cellen. In geval van bevruchting is er dan ook een groter risico op miskraam.
Al met al moet je beseffen dat je niet per definitie onvruchtbaar bent tijdens of (kort) na een kankerbehandeling. Beschermd vrijen is dus aangeraden.

Top

Seksuele activiteit?   

In deze context is het ook belangrijk om te weten dat de cellen die in de zaadbal instaan voor de productie van het mannelijk hormoon testosteron, de Leydigcellen, goed resistent zijn tegen kankertherapie. Daardoor kennen mannen niet het fenomeen van de ‘premature menopauze’, een risico dat vrouwen na een kankerbehandeling wel lopen. Tenzij door de invloed van je kankerbehandeling op je gemoedstoestand is er dus geen libidoverlies en kan je seksueel actief zijn.

Top

Opnieuw vruchtbaar?   

Of je na een kankerbehandeling in staat zal zijn om op de natuurlijke manier een kind ter verwekken met je eigen zaadcellen, hangt af van de schade die de kankerbehandeling heeft aangericht. Chemo- en radiotherapie vernietigen namelijk vaak het overgrote deel van de stamcellen in de zaadbal. En aangezien zaadcellen zich vanuit die stamcellen ontwikkelen, valt daarmee doorgaans de zaadcelproductie stil.
Niettemin is het mogelijk dat een deel van de stamcellen de behandeling overleeft en dat de zaadcelproductie van daaruit herneemt. Bij chemotherapie kan dat soms jaren na de behandeling zijn, soms zelfs tot tien jaar erna.
Dat is één van de redenen waarom we bij een orchidectomie soms maar een deel van één zaadbal wegnemen (voor vriesbewaring) en minstens één zaadbal op zijn plaats laten. Afhankelijk van verschillende factoren bestaat namelijk de kans dat vanuit het zaadbalweefsel dat op zijn plaats is gebleven, de zaadcelproductie opnieuw opstart.

Hoe het ook zij, als er opnieuw een productie van zaadcellen op gang komt, is het mogelijk om op de natuurlijke manier een zwangerschap te verwekken. Toch stellen we in de praktijk vaak verminderde vruchtbaarheid vast, zelfs bij terugkeer van de zaadcelproductie.

Voor je probeert om na een kankerbehandeling je kinderwens te vervullen, raden we aan om er met je oncoloog of hematoloog over te spreken. Die zal je advies kunnen geven specifiek op basis van jouw gezondheidssituatie.

In Nazicht van de vruchtbaarheid bij mannen hebben we de besproken hoe je via een bloedonderzoek en een sperma-analyse te weten kan komen hoe het met je vruchtbaarheid is gesteld. Je kan die onderzoeken laten uitvoeren vanaf zes maanden na afloop van de kankerbehandeling of zodra u werk wil maken van uw kinderwens.
Als uit de resultaten blijkt dat er wel degelijk zaadcellen worden aangemaakt maar niet voldoende (goede) voor een reële kans op spontane zwangerschap, kan je alsnog beslissen om samen met je partner een vruchtbaarheidsbehandeling te ondergaan.

Top

Een kankerbehandeling veroorzaakt niet altijd een definitieve onvruchtbaarheid: de kans de kans op een natuurlijke zwangerschap is niet onbestaande na het overwinnen van kanker. Als je na de kankerbehandeling niet in premature menopauze gaat, is de kans reëel dat de menstruatiecyclus herneemt. Meestal wil dat zeggen dat er opnieuw eicellen gaan rijpen die eventueel bevrucht kunnen worden. De leeftijd waarop je de kankerbehandeling hebt ondergaan, speelt daarin een belangrijke rol, evenals het type kankertherapie, de duur ervan en de toegediende doses medicatie.

Die kans op een spontaan herstel van de vruchtbaarheid is trouwens een van de redenen om bij een ovariëctomie (het wegnemen van een eierstok voor vriesbewaring) één eierstok op zijn plaats te laten. Hierdoor wordt de mogelijkheid tot spontaan herstel van de menstruele cyclus niet uitgesloten.

Als de menstruatiecyclus opnieuw op gang komt – dat kan echter wel enige tijd, soms jaren, op zich laten wachten – is het mogelijk om spontaan zwanger te worden.
Voor je probeert om na een kankerbehandeling zwanger te worden, raden we je aan om er met je oncoloog of hematoloog over te praten. Die kan je advies geven specifiek gericht op jouw gezondheidssituatie.

Tegelijk moeten we vaststellen dat vrouwen na een kankerbehandeling verminderd vruchtbaar zijn, zelfs bij terugkeer van de ‘normale’ menstruatiecyclus.
In Nazicht van de vruchtbaarheid bij vrouwen kan je lezen welke onderzoeken we uitvoeren om na te gaan hoe het met je vruchtbaarheid is gesteld. Je kan die onderzoeken laten uitvoeren vanaf zes maanden na afloop van je kankerbehandeling.
Als de resultaten uitwijzen dat je verminderd vruchtbaar bent, kan je een MBV-behandeling (medisch geassisteerde bevruchting) mogelijk nog een uitkomst bieden om je kinderwens alsnog sneller in vervulling te zien gaan.