De kankerbehandeling start weldra

Vrouwen die (nog) geen partner hebben en voor een kankerbehandeling staan, kunnen ervoor opteren om onbevruchte eicellen te laten 'inbanken'. Dat wil zeggen dat ze worden ingevroren en bewaard.

Dankzij de ontwikkeling van een (snelle) vriestechniek die vitrificatie heet, is het mogelijk geworden om rijpe eicellen in te vriezen met een hoge kans op overleving na dooi. Ter informatie: eierstokweefsel wordt meestal ingevroren via een methode van trage invriezing.
   
Er zijn drie technieken om eicellen in te banken:

1. ze laten uitrijpen in het lichaam, vervolgens oppikken en invriezen (stimulatie en eicelpunctie),
2. ze in hun onrijpe stadium uit het lichaam halen, daarna in het laboratorium laten uitrijpen en invriezen (in-vitromaturatie - IVM),
   
3. ze invriezen in het eierstokweefsel dat we chirurgisch hebben verwijderd (ovariëctomie).
   

Lees a.u.b. ook de informatie over de wettelijke bewaartermijn van gameten. Zeker bij vriesbewaring in het kader van een kankerbehandeling is die informatie cruciaal.

1. Stimulatie van de eierstokken en pick-up van eicellen  

Als de omstandigheden het toelaten kan je overwegen om rijpe eicellen, bekomen na hormonale stimulatie, te laten inbanken voor je met de kankerbehandeling start. Dat wil zeggen:

• het type kanker dat je hebt laat toe dat je de behandeling ervan enkele weken tot een maand uitstelt, en
• een hormonale stimulatiekuur niet tegen-aangewezen is.

De beslissing hierover kan je uiteraard alleen nemen in overleg met je oncoloog en de fertiliteitsspecialist van het CRG.

Een hormonale stimulatiekuur heeft tot doel verschillende eicellen te laten rijpen binnen één cyclus. Op een precies getimed ogenblik worden de eicellen verzameld tijdens de eicel-pickup, waarna ze kunnen worden ingebankt.
De behandeling verloopt op dezelfde manier als in een ‘gewone’ vruchtbaarheidsbehandeling. Lees daarom IVF/ICSI – De behandeling stap voor stap, van stimulatiekuur tot eicelpick-up, en de eicelbank.

Top

2. In-vitromaturatie van eicellen (IVM)  

Soms is een stimulatiekuur met pick-up van rijpe eicellen omwille van de tijdsdruk niet mogelijk. 
In dat geval kunnen we nog vóór de start van de kankerbehandeling onrijpe eicellen verzamelen, gevolgd door in-vitromaturatie (IVM).

Voor in-vitromaturatie doen we een ovariële punctie met een uiterst beperkte hormonale stimulatie (zie hierna voor de techniek). Op die manier verzamelen we onrijpe eicellen en laten die daarna in het laboratorium rijpen in een specifiek daarvoor ontwikkeld medium.

IVM is een patiëntvriendelijke techniek, die slechts een korte behandelingsduur vraagt. Daarom wordt hij steeds vaker toegepast in een behandeling met het oog op vruchtbaarheidsbewaring.
Vooreerst is het een goed alternatief als een eicelpick-up met hormonale stimulatie door tijdsgebrek niet mogelijk is. Bovendien, als er een groot risico bestaat op uitzaaiing van kankercellen naar de eierstok, is de vriesbewaring van eicellen na IVM een veiliger techniek dan het inbanken van ovarieel weefsel.
Het nadeel is evenwel dat er na IVM minder rijpe eicellen beschikbaar zijn dan na stimulatie van de eierstokken.

• IVM na een ovariële punctie (eicelpunctie)
  

Of een eicelpunctie in jouw geval nuttig en mogelijk is, hangt onder meer af van de vraag of je eierstokken voldoende follikels bevatten. Er bestaan geen richtlijnen over het minimumaantal: de CRG-arts zal dit evalueren.

Zoals gezegd hoef je voor een IVM-behandeling geen of slechts een lichte hormonale stimulatie van de eierstokken te ondergaan. Meestal kunnen we de eicellen reeds enkele dagen na de echografische evaluatie verzamelen.
Let wel: IVM is niet aangewezen in de periode rond de eisprong.

De ingreep verloopt onder echografische controle en onder lokale verdoving. Als je dat wil, kan het ook onder narcose.
Lang vaginale weg prikken we de follikels aan en zuigen ze op.
De eicellen die we zo verzamelen, laten we 24 tot 48 uur uur rijpen in het laboratorium, in een speciaal daarvoor ontwikkeld medium. De uitgerijpte eicellen kunnen daarna worden ingevroren en bewaard.
Een andere mogelijkheid is dat we ze meteen bevruchten met het sperma van je partner. Dat doen we via ICSI (injectie van één zaadcel in elke eicel) omdat die techniek de beste garantie biedt op de ontwikkeling van embryo’s. Vervolgens worden de ontstane embryo’s ingevroren en bewaard.

Lees a.u.b. ook de informatie over de wettelijke bewaartermijn van gameten en embryo’s. Zeker bij vriesbewaring in het kader van een kankerbehandeling is die informatie cruciaal.

• IVM in combinatie met ovariëctomie en het inbanken van ovariumweefsel

Ook als je in overleg met het team Oncofertiliteit beslist hebt om één eierstok heelkundig te laten wegnemen en het eierstokweefsel te laten inbanken, is het mogelijk om in de laboratoriumfase een aantal onrijpe eicellen te verzamelen voor IVM.
Met andere woorden: er wordt niet alleen eierstokweefsel ingevroren dat follikels met onrijpe eicellen bevat, er worden ook een aantal eicellen uitgerijpt zoals hiervoor beschreven en vervolgens ingevroren of bevrucht.

Top

3. Eenzijdige ovariëctomie – de ingreep 

Eierstokken zijn enkele centimeters groot en gemakkelijk bereikbaar via een kijkoperatie (laparoscopie). Langs die weg kunnen we één eierstok zonder veel risico op complicaties wegnemen.
Om de eierstokken via de kijkbuis te kunnen zien, vult de chirurg de buik eerst met lucht. Vandaar dat een operatieve laparoscopie gepaard gaat met drie kleine insneden (< tussen 5 mm en 2 cm) in de buikwand: één voor de luchtinbreng en het kijktoestel en twee voor de werkinstrumenten.

De ingreep verloopt onder algemene verdoving en vereist een (dag)opname in het ziekenhuis. In de zes uur eraan voorafgaand mag je (dochter) niet meer eten of drinken (ook niet roken!). De hele ingreep, tot en met het dichtmaken van de sneetjes, duurt ongeveer veertig minuten.
Gewoonlijk mag je al na zes uur opnieuw eten. Wel vragen we dat je de eerste twaalf uur het bed houdt, omdat de verdoving je wat heeft verzwakt. De ingeblazen lucht veroorzaakt soms gedurende één à twee dagen een ongemakkelijk gevoel in de buik. De sneetjes van de ingreep zijn na één week dichtgegroeid, zodat we de hechtingen na zeven dagen kunnen weghalen.

Bij de ingreep hoort een ‘geïnformeerde toestemming’ met uitleg over de procedure en over de wetenschappelijke stand van zaken. In dat contract geef je toestemming voor de ingreep en leg je vast wat er met het ingevroren materiaal moet gebeuren na afloop van de bewaartermijn.
De kosten voor de ingreep worden gedekt door de Belgische mutualiteit, uiteraard voor zover je aan de aansluitingsvoorwaarden voldoet.

Top

De vriesbewaring van ovariumweefsel  

Van de eierstok die weggenomen wordt, banken we weefselfragmenten in van de schors (de buitenkant), waarin zich (onrijpe) eicellen bevinden.
De eicellen kunnen onbeperkt bewaard worden bij een vriestemperatuur van –196°C. Op die temperatuur worden alle biologische processen stopgezet en kan geen veroudering optreden.

Niettemin is er een wettelijk bepaalde maximale bewaartermijn : klik a.u.b. op de link en lees de informatie daarover. Zeker bij vriesbewaring in het kader van een kankerbehandeling is die informatie cruciaal.

In Wat bij kinderwens? Ovariumtransplantatie bespreken we de manier(en) waarop we later het ingebankte weefsel met eicellen kunnen aanwenden om te proberen je vruchtbaarheid te herstellen.
Hoopgevend is dat intussen meer dan dertig kinderen geboren zijn via geassisteerde bevruchting met gebruik van gedooid ovarieel weefsel.
Tegelijk moeten we benadrukken dat we geen garanties kunnen geven over zwangerschap of de geboorte van een kind. We kunnen niet verzekeren dat het inbanken van je ovariële weefsel zal leiden tot een succesvolle transplantatie, en evenmin dat een geslaagde transplantatie zal leiden tot de heropstart van de eicelrijping. We hebben het nog altijd over een experimentele techniek.
Daarom wordt ovariëctomie en het inbanken van ovariumweefsel best alleen overwogen als het risico op verlies van de vruchtbaarheid door de kankerbehandeling erg hoog is. De beslissing daarover (voor jezelf of voor je adolescente dochter) kan je pas nemen na consultatie van en in overleg met de oncoloog, de radiotherapeut en de gynaecoloog.

Top