De kankerbehandeling start weldra

Zowel bij radio- als bij chemotherapie lijkt de meest efficiënte beveiliging van de voorraad eicellen te liggen in ze wegnemen uit het lichaam en in te banken, d.w.z. te bewaren door invriezen.   
Maar momenteel wordt stimulatie van de eierstokken, om rijpe eicellen te verzamelen om in te banken, nog niet aangeboden voor prepubertaire meisjes.  Verder onderzoek moet uitwijzen wat het ontwikkelingspotentieel is van eicellen die via het aanprikken van de follikels verzameld zouden worden uit prepubertaire eierstokken.

Gelukkig zijn ook de primordiale follikels bruikbaar voor de preventie van onvruchtbaarheid: zie Wat bij kinderwens? Ovariumtransplantatie.
Primordiale follikels bewaren we door (fragmentjes van) de cortex in te banken, het buitenste deel van de eierstok dat een groot aantal primordiale follikels bevat. Daarvoor nemen we een deel van of een volledige eierstok weg (ovariëctomie, zie hierna).
De andere eierstok wordt behouden. Later kan die mogelijk gebruikt worden om een stukje gedooid ovariumweefsel naar te transplanteren.

Eenzijdige ovariëctomie
Vriesbewaring van ovariumweefsel

Eenzijdige ovariëctomie – de ingreep  

Eierstokken zijn enkele centimeters groot en gemakkelijk bereikbaar via een kijkoperatie (laparoscopie). Langs die weg kunnen we één eierstok zonder veel risico op complicaties wegnemen.
Om de eierstokken via de kijkbuis te kunnen zien, vult de chirurg de buik eerst met lucht. Vandaar dat een operatieve laparoscopie gepaard gaat met drie kleine insneden (< tussen 5 mm en 2 cm) in de buikwand: één voor de luchtinbreng en het kijktoestel en twee voor de werkinstrumenten.

De ingreep verloopt onder algemene verdoving en vereist een (dag)opname in het ziekenhuis. In de zes uur eraan voorafgaand mag je (dochter) niet meer eten of drinken (ook niet roken!). De hele ingreep, tot en met het dichtmaken van de sneetjes, duurt ongeveer veertig minuten.
Gewoonlijk mag je al na zes uur opnieuw eten. Wel vragen we dat je de eerste twaalf uur het bed houdt, omdat de verdoving je wat heeft verzwakt. De ingeblazen lucht veroorzaakt soms gedurende één à twee dagen een ongemakkelijk gevoel in de buik. De sneetjes van de ingreep zijn na één week dichtgegroeid, zodat we de hechtingen na zeven dagen kunnen weghalen.

Bij de ingreep hoort een ‘informed consent’ met uitleg over de procedure en over de wetenschappelijke stand van zaken. In dat contract geef je toestemming voor de ingreep en leg je vast wat er met het ingevroren materiaal moet gebeuren na afloop van de bewaartermijn.
De kosten voor de ingreep worden gedekt door de Belgische mutualiteit, uiteraard voor zover je aan de aansluitingsvoorwaarden voldoet.

De vriesbewaring van ovariumweefsel  

Van de eierstok die weggenomen wordt, banken we weefselfragmenten in van de schors (de buitenkant). Daar bevinden zich immers de (onrijpe) eicellen.
De eicellen kunnen onbeperkt bewaard worden bij een vriestemperatuur van –196°C. Op die temperatuur worden alle biologische processen stopgezet en kan geen veroudering optreden.
Niettemin is er een wettelijk bepaalde maximale bewaartermijn: klik aub op de link en lees de informatie daarover. Zeker bij vriesbewaring in het kader van een kankerbehandeling is die informatie cruciaal.

In Wat bij kinderwens? Ovariumtransplantatie bespreken we de manier(en) waarop we later het ingebankte weefsel met eicellen kunnen aanwenden om te proberen je vruchtbaarheid te herstellen.
Hoopgevend is dat ondertussen meer dan dertig kinderen geboren zijn via geassisteerde bevruchting met gebruik van gedooid ovarieel weefsel.
Tegelijk moeten we benadrukken dat we geen garantie kunnen geven op zwangerschap of de geboorte van een kind. Het is niet zeker dat het inbanken van je ovariële weefsel zal leiden tot een succesvolle transplantatie, en evenmin dat een geslaagde transplantatie zal leiden tot de heropstart van de eicelrijping. We hebben het nog altijd over een experimentele techniek.

Daarom wordt ovariëctomie en het inbanken van ovariumweefsel best alleen overwogen als het risico op verlies van de vruchtbaarheid door de kankerbehandeling erg hoog is. Als ouders kan je die beslissing voor je minderjarige dochter pas nemen na consultatie van en in overleg met de oncoloog, de radiotherapeut en de gynaecoloog.

Top